Wspólnicy spółki z o.o. zobowiązani są do wniesienia udziałów na pokrycie kapitału zakładowego. Dzięki temu mogą oni partycypować w zyskach danej spółki. Pamiętajmy jednak, że udziały mogą być zbywane, choć wiele w tej kwestii zależy także od zapisów umowy spółki.
Spis treści
Czym są udziały w spółce z o.o.
Udziałami w spółce określamy wkłady poszczególnych wspólników. Udział jest tak naprawdę deklaracją wspólnika, że będzie on uczestniczył w danej spółce – jest to oczywiście deklaracja posiadająca pewną określoną wartość.
Zgodnie z treścią art. 154 §2 Kodeksu spółek handlowych, wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych.
Członkostwo w spółce z o.o. powstaje więc z chwilą wniesienia udziału przez daną osobę, dzięki czemu staje się ona wspólnikiem i tym samym zyskuje oznaczone prawa i obowiązki. Jednym z nich jest prawo do zbycia wszystkich lub określonej części udziałów.
Zbycie udziałów w spółce z o.o.
Zbycie udziału jest prawem każdego wspólnika, musimy jednak pamiętać, że może ono następować pod pewnymi warunkami.
Jak stanowi art. 182 §1 KSH – zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Jeśli umowa spółki nie przewiduje powyższego ograniczenia, udziały mogą być zbywane w zasadzie bez większych przeszkód.
Z drugiej strony, jeśli umowa przewiduje konieczność uzyskania zgody spółki, to zbycie chociażby jednego udziału wbrew takiemu warunkowi będzie po prostu nieważne. Przed zbyciem udziału w spółce z o.o. warto więc sięgnąć do umowy spółki i sprawdzić jej aktualne brzmienie.
Umowa spółki może w swej treści przewidywać szereg różnych ograniczeń w zakresie zbywania udziałów. Jak zaznaczył Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 8 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I ACa 823/13), ograniczenia w zbywaniu udziałów mogą polegać na wskazaniu określonych kategorii osób, które mogą być nabywcami np. tylko wspólnicy, osoby posiadające określony zawód, umiejętności, wykształcenie, płeć, określone wartości majątkowe, osoby posiadające określone zezwolenia, koncesje.
Ograniczenie może stanowić także warunek zamieszkania w danej miejscowości, zapłata określonej ceny nabycia, zezwolenie wszystkich wspólników, zgromadzenia wspólników, zezwolenie ze strony spółki przy wymaganej kwalifikowanej większości głosów itp.
Zbycie części udziału w spółce z o.o.
Przepisy KSH przewidują możliwość zbywania części udziału w spółce z o.o.. Co ciekawe, umowa spółki nie może zakazać tego rodzaju czynności prawnych – takie postanowienie jest bowiem z mocy samego prawa nieważne.
Zgodnie z treścią art. 181 KSH, jeżeli według umowy spółki wspólnik może mieć tylko jeden udział, umowa spółki może dopuścić zbycie części udziału. W wyniku podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych. Jeśli zbycie doprowadziłoby do powstania udziału o wartości nominalnej, niższej niż 50 zł (np. 49,99 zł), to dokonana czynność jest z mocy prawa nieważna.
Jak widzimy, zbycie części udziału jest możliwe tylko przy łącznym spełnieniu dwóch przesłanek:
• gdy według umowy spółki wspólnik może mieć jeden udział,
• jeśli umowa spółki wyraźnie dopuszcza możliwość zbycia części takiego udziału – tj. zaznaczone w niej zostanie odniesienie do regulacji art. 181 §1 KSH.
Forma zbycia udziału w spółce z o.o.
Art. 180 KSH wyraźnie stanowi, że zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Inna, niższa forma zbycia udziału będzie więc nieskuteczna – np. zwykła forma pisemna lub forma ustna.
Nie ma jednak przeszkód do tego, aby zbycie udziału w spółce nastąpiło w wyższej, kwalifikowanej formie, jaką jest np. forma aktu notarialnego.
Warto przy tym odnotować, że w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy (tzw. spółka S24 zakładana w trybie elektronicznym), zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Pamiętajmy, że forma pisemna z notarialnym poświadczeniem podpisu zachowana jest zarówno wtedy, gdy podpis był złożony w obecności notariusza przy podpisywaniu umowy, jak i wtedy, gdy podpis nie był złożony w obecności notariusza, ale osoba podpisująca dokument uznała przed notariuszem podpis za własnoręczny.
Jeżeli do uznania podpisu za własnoręczny doszło przed notariuszem w dacie późniejszej niż data złożenia podpisu na umowie przenoszącej udział, za datę zawarcia umowy uznać należy datę notarialnej legalizacji podpisu.
Koszt zbycia udziałów w spółce z o.o.
Zbycie udziałów w spółce z o.o. wymaga wizyty w kancelarii notarialnej. Przygotowanie samej umowy może nastąpić samodzielnie przez wspólników, dla ważności całej czynności wymagane jest bowiem złożenie notarialnie poświadczonych podpisów.
Koszt poświadczenia jednego podpisu pod umową zbycia udziałów uzależniony jest od wartości zbywanych udziałów – im wyższa będzie ich wartość, tym więcej przyjdzie nam zapłacić.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości maksymalnej taksy notarialnej z dnia 20 lutego 2013 roku, wynagrodzenie notariusza za poświadczenie podpisu przy umowie zbycia udziałów w spółce z o.o. wynosi 1/10 maksymalnej stawki taksy notarialnej. Przykładowo, jeśli zbywamy udział o wartości 10 000 zł, poświadczenie podpisu będzie nas kosztowało 31 zł + VAT.
Odpowiedzialność nabywcy udziałów w spółce z o.o.
Zbycie udziału nierozerwalnie wiąże się z kwestią odpowiedzialności jego nabywcy. W przypadku zbycia udziału lub jego części nabywca odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału lub zbytej części udziału. Przepis ten stosuje się również do zbycia ułamkowej części udziału.
Roszczenia spółki do zbywcy z tytułu takich świadczeń przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym zgłoszono spółce zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału.
Nabywca udziału odpowiada wobec spółki za niespełnione świadczenia także wtedy, gdy nie wiedział o ich istnieniu lub o ich rozmiarze. Z drugiej strony przysługują mu w takim przypadku roszczenia wobec zbywcy z tytułu wad prawnych sprzedanego udziału.
Podstawa prawna:
Art. 154, 180 – 182, 186 KSH
Rozporządzenie w sprawie wysokości maksymalnej taksy notarialnej